Gas en Licht in Groningen

Gas en licht in de stad Groningen staan vanaf eind september centraal in een nieuwe tentoonstelling van het Groninger museum. De expositie laat voorbeelden zien van de invloed van gas en licht in de stad. Zo zijn er schilderijen van gaslantaarns die ‘s nachts de omgeving verlichten en overdag het straatbeeld verfraaien.

Aanleiding Gas en Licht

Aanleiding voor de tentoonstelling is het 150 jaar bestaan van de koninklijke Vereniging van Gasfabrikanten in Nederland (KVGN). Daarnaast het feit dat GasTerra, tot 2006 onder de naam Gasunie, een halve eeuw in aardgas handelt. GasTerra speelt tegenwoordig een belangrijke rol als beheerder van het hogedruk-gasnet in Nederland en Noord-Duitsland. Alle reden om in het Groninger Museum aandacht te geven aan Gas en Licht in Groningen.

Geschiedenis Gaslicht vanaf 1854

In 1854 werd in Groningen het stedelijk gasbedrijf opgericht. Gas werd toen nog in gasfabrieken geproduceerd uit steenkool. Het geproduceerde gas werd in gigantische cilindervormige tanks opgeslagen. In Groningen was een onbebouwd stuk land achter het Boterdiep en nabij de stadswal beschikbaar voor de fabriek. Deze bleef, met allerlei verbeteringen en uitbreidingen werkzaam tot 1962.

De eerste taak voor het gasbedrijf vormde de straatlantaarns, maar al in 1856 werd ook het stadhuis met gas verlicht. Voor het Groninger stadhuis staan nog altijd enkel van de oude gaslantaarn, omgebouwd voor electrisch licht. Spoedig kwamen er ook in de particuliere huizen gasleidingen te liggen, waarmee in huis gasverlichting mogelijk was. In 1896 was in Groningen een begin gemaakt met electrisch licht. In 1906 kwam er een apart bedrijf voor elektriciteit. Dat nam voor de verlichting een grote vlucht en in 1936 was het gedaan met gas voor de straatverlichting.

Aardgas vanaf 1961

De gasfabriek bleef belangrijk voor het koken en de  verwarming totdat in 1961 werd overgeschakeld op het aardgas, dat sinds 1959 in Slochteren was gevonden. Bij alle huishoudens moest de apparatuur werd omgebouwd, voortaan werd er gekookt en verwarmd met aardgas.

Invloed op kunstwerken

De invloed van gas en licht is terug te vinden in allerlei kunstwerken. De expositie laat daar enkele treffende voorbeelden van zien. Bij nacht geeft de gaslantaarn een indrukwekkend effect op de omgeving, overdag vormen ze door hun fraaie uiterlijk een wezenlijk onderdeel van het straatbeeld.
Deze kenmerken van de gaslantaarns leverden enkele bijzondere en sfeervolle schilderijen op. Met name het weergeven van het gaslicht vormde voor kunstenaars een bijzondere uitdaging.

De tentoonstelling is van 27 september 2013 t/m 5 januari 2014. 
Foto: Groninger Museum