Zo werkt de Nederlandse energiemarkt

Vraagt u zich weleens af wat er allemaal gebeurt voordat stroom, gas en warmte bij u geleverd worden? In dit artikel nemen we u mee achter de schermen van de energiemarkt en leggen we uit hoe deze ingewikkelde markt werkt.

Ga snel naar:

• Wie zijn er allemaal betrokken bij uw energie?
• Welke rol speelt de toezichthouder?
• Waar komt stroom en gas vandaan?
• De prijs van energie op de energiemarkt
• Vrije keuze op de energiemarkt
• Wat voor soort energiecontracten zijn er?
• Hoe kunt u uw energierekening verlagen?
• Overstappen naar een andere energieleverancier

Wie zijn er allemaal betrokken bij uw energie?

• De stroom en het gas dat u gebruikt, wordt opgewekt door een producent. Dat zijn eigenaren van bijvoorbeeld gasvelden, kolencentrales of windmolens.
• Een energieleverancier koopt energie van een producent of op de beurs. Soms is een energieleverancier ook zelf producent.
• Stroom, gas  en warmte komen via kabels en leidingen bij uw huis. Het gasnet en het elektriciteitsnet zijn eigendom van de netbeheerders. De netbeheerder onderhoudt het netwerk en sluit ook nieuwe woningen aan. Uw netbeheerder kunt u niet zelf kiezen. Elke regio heeft een vaste netbeheerder.
• De energiedistributeur (Tennet voor stroom, GasUnie voor gas) zorgt er onder meer voor dat er balans is tussen vraag en aanbod op de energiemarkt.
• De toezichthouder (Autoriteit Consument & Markt) houdt in de gaten of energieleveranciers en netbeheerders zich houden aan wet- en regelgeving.

Welke rol speelt de toezichthouder?

De ACM ziet erop toe dat energieleveranciers en netbeheerders zich aan de wet houden. Energieleveranciers hebben ook een vergunning van de ACM nodig. De ACM controleert minstens twee keer per jaar hoe energieleveranciers er financieel voor staan. Dit doen ze voor en na de winter. Tussentijdse controles zijn ook een optie. Komt een energiebedrijf in de problemen en kan de leverancier de levering van elektriciteit en gas niet meer garanderen? Dan trekt de ACM de vergunning in. 

Waar komt stroom en gas vandaan?

Energieleveranciers kopen dus stroom en gas voor u in. Er zijn verschillende beurzen waarop dat kan, zoals de ENDEX, de APX en de TTF. Op die beurzen wordt energie uit meerdere Europese landen verhandeld. Uw gas kan dus bijvoorbeeld uit Noorwegen komen en uw stroom uit Duitsland of België. De energienetwerken in de Europese Unie staan in verbinding met elkaar. Op het stroometiket bij uw energiecontract kunt u zien waar uw leverancier de energie vandaan haalt en hoe de samenstelling is.

De prijs van energie op de energiemarkt

De prijs op de Europese energiebeurzen verandert steeds. Dat komt vooral door schommelingen in vraag en aanbod. In de winter is er meer energie nodig en dat drijft de prijs op. Ook politieke onrust en geopolitieke ontwikkelingen hebben invloed op de energieprijs. Verder beïnvloedt de prijs van CO2-uitstoot de energieprijs.

Omgekeerd kan het aanbod aan energie toenemen doordat landen de productie verhogen of doordat het hard waait, waardoor er meer windenergie beschikbaar is. Op zonnige dagen kan het aanbod zonne-energie ook flink toenemen. Dat zorgt voor lagere prijzen. Leveranciers kopen vaak en veel in. Ze weten daardoor redelijk goed wat ze gemiddeld kwijt zijn. Daar baseren ze hun tarieven op die ze aan u vragen.

Vrije keuze op de energiemarkt

Sinds 2004 is er een vrije energiemarkt en kunt u in Nederland zelf uw energieleverancier uitzoeken. Er zijn meer dan 20, dus er is volop keuze. Door die concurrentie betaalt u minder voor gas en stroom. Ook moeten leveranciers hun best blijven doen om goede service te leveren. 

Wat voor soort energiecontracten zijn er?

Er zijn meerdere soorten energiecontracten. De meeste consumenten letten op deze drie zaken:

• Tariefsoort: bij vaste contracten weet u voor een afgesproken periode waar u aan toe bent. De prijzen staan bij een vast contract vast, voor bijvoorbeeld een jaar. Bij een variabel contract stijgen of dalen uw energietarieven meestal twee keer per jaar: op 1 januari en 1 juli, maar het mag vaker. Let op: alleen de leveringstarieven kunt u vastzetten; netbeheerkosten en belastingen op energie niet. Bij een dynamisch energiecontract kan uw tarief voor elektriciteit per uur verschillen en voor gas per dag. 
• Looptijd: er zijn contracten met een onbepaalde looptijd en contracten met een vaste looptijd, zoals 1, 2, 3 of zelfs 5 jaar. Een contract met een onbepaalde looptijd kunt u op elk moment kosteloos opzeggen. Bij een vast energiecontract betaalt u een opzegvergoeding als u voortijdig overstapt.
• Herkomst: u kunt kiezen voor grijze energie of groene energie. Grijze energie komt uit fossiele brandstoffen zoals kolen. Groene energie is duurzame energie en komt uit duurzame bronnen, bijvoorbeeld groene stroom uit waterkrachtcentrales of zonneparken.

Hoe kunt u uw energierekening verlagen?

Veel Nederlanders zitten al jaren bij dezelfde energieleverancier terwijl leveranciers lagere tarieven aanbieden aan nieuwe klanten. Zo werkt het op de energiemarkt. De beste deals vindt u op Gaslicht.com, omdat leveranciers daar met elkaar concurreren. In onze energievergelijker ziet u snel en eenvoudig welke energieleverancier u het meest voordelige aanbod doet. Zo kunt u jaarlijks flink besparen.

Overstappen naar een andere energieleverancier

Nu u weet hoe de energiemarkt werkt, weet u ook dat er ook veel te besparen valt. Dit kunt u doen door over te stappen. Overstappen is tegenwoordig simpel en goed geregeld. U kiest een contract en vult uw gegevens in. Daarna regelen uw oude en nieuwe energieleverancier onderling de rest. Van de overstap merkt u zelf verder niets. Er verandert niets aan uw aansluiting, er hoeft niemand binnen in uw huis te komen. En u komt nooit zonder gas of stroom te zitten.