Hybride warmtepomp: wanneer geschikt voor uw woning?

In 2050 moeten alle huishoudens van het aardgas af zijn. Momenteel is gas echter nog de meest gebruikte brandstof om onze huizen te verwarmen. De gasgestookte cv-ketel massaal inruilen voor een elektrische warmtepomp blijkt niet de oplossing. Daarvoor dient een huis optimaal geïsoleerd te zijn en bovendien zijn ze voor een doorsnee woning veel te groot. De hybride warmtepomp biedt soelaas. Deze werkt namelijk samen met de cv-ketel, is klein en deelt een enorme klap uit aan uw gasverbruik. Wat is een hybride warmtepomp, hoe ziet deze eruit, hoeveel stroom verbruikt een hybride warmtepomp en hoe duurzaam en rendabel zijn ze?

Ga snel naar:

• Wat is een warmtepomp?
• Wat is een hybride warmtepomp?
• Wat kost een hybride warmtepomp?
• Wordt de hybride warmtepomp de standaard?
• Hoe maak je een bestaande verwarmingsinstallatie hybride?
• Wat is nodig voor een hybride installatie?
• Is een hybride warmtepomp geschikt voor elk huis?
• Wat is het voordeel van een hybride warmtepomp ten opzichte van ‘all electric’?
• Wat is de besparing met een hybride warmtepomp?
• Waarom kan de warmtepomp in een hybride systeem het tapwater niet opwarmen?
• Wat maakt het functioneren van de warmtepomp in de winter inefficiënt?
• Waarom zijn hybride verwarmingssystemen ook voordelig voor de BV Nederland?
• Hoeveel woningen kunnen naar een hybride verwarmingssysteem overstappen en wat bespaart dit?
• Wat zijn de belangrijkste voordelen van een hybride verwarmingsinstallatie?
• Zorgt een hybride warmtepomp voor geluidsoverlast?
• Kan ik met een hybride warmtepomp ook koelen?

Wat is een warmtepomp?

Een warmtepomp is een duurzame aanvulling op een gasketel of een volledig alternatief voor de gasketel. Voor verwarming van de woning maakt een warmtepomp gebruik van warmte die aanwezig is in de omgeving, bijvoorbeeld de buitenlucht, zonnewarmte, bodem en/of grondwater. Dit wordt de warmtebron genoemd. Door de warmtepomp wordt de temperatuur vanuit de warmtebron verhoogd tot de gewenste temperatuur voor verwarming van de woning en/of voor warm tapwater. Warmtepompen gebruiken stroom om te kunnen functioneren. Wanneer u overstapt op een warmtepomp, zal het stroomgebruik toenemen en het aardgasverbruik flink afnemen. Er zijn all-electric warmtepompen, die volledig op elektriciteit draaien zonder cv-ketel/gas. En er zijn hybride warmtepompen die samen met een cv-ketel het binnenklimaat regelen, waardoor er nog wel gas wordt gebruikt maar veel minder dan met enkel een cv-ketel.

Wat is een hybride warmtepomp?

Een hybride warmtepomp beschikt over twee methoden om warmte op te wekken. Zoals een hybride auto op het ene moment door een benzinemotor en op het andere moment via een elektrische aandrijving wordt voortgestuwd, zo zijn er in een woning of gebouw met een hybride installatie ook twee systemen die warmte leveren. In de meeste situaties is dat een gasgestookte cv-ketel en een elektrische warmtepomp. Maar het kan ook een combinatie zijn van een warmtepomp en warmtelevering via een collectief warmtenet. Of een cv-ketel op groen gas in combinatie met een warmtepomp.

Er is een aantal verschillende types van de hybride warmtepomp. De warmtepomp maakt gebruik van energie uit bijvoorbeeld de buitenlucht, zonnewarmte, bodem en/of grondwater, en zorgt voor een groot deel van de warmte in huis. De ketel springt bij als het buiten te koud is en zorgt voor warm tapwater. Gemiddeld daalt hierdoor het aardgasverbruik met ongeveer 60 procent. Het is zowel mogelijk om een warmtepomp naast de huidige ketel te plaatsen, als een volledig geïntegreerde hybride warmtepomp (ketel + warmtepomp) aan te schaffen. Dit betekent dus dat mensen met een nieuwere ketel deze kunnen houden en er een warmtepomp bij kunnen installeren om over te gaan tot een hybride systeem.

Wat kost een hybride warmtepomp? 

Een hybride warmtepomp kost in 2024 tussen de € 6000 en € 8000. Een hybride warmtepomp is duurder dan een cv-ketel, maar je krijgt er ook een lagere energierekening door. In veel gevallen verdient een hybride warmtepomp zich binnen de levensduur van de hybride warmtepomp terug.   

De overheid heeft ook subsidie beschikbaar gesteld om ervoor te zorgen dat de (hybride) warmtepomp betaalbaar is. Die subsidie is er ook voor de andere duurzame verwarmingsinstallaties en voor isolatie. De hoogte van het subsidiebedrag per apparaat of maatregel hangt af van het soort warmtepomp of isolatie. En de energieprestatie daarvan. Kijk voor meer info en de stand van zaken op Rijksoverheid. Ook zijn er allerlei goedkope, vaak renteloze, leningen beschikbaar voor verduurzaming van een woning. Huishoudens met een kleinere portemonnee hoeven vanaf 1 november 2022 geen rente te betalen op een lening bij het Nationaal Warmtefonds om hun koophuis te verduurzamen. Deze Energiebespaarlening met 0% rente is een van de maatregelen om verduurzaming te versnellen en de energierekening te helpen verlagen.

Wordt de hybride warmtepomp de standaard?

Het kabinet Rutte IV wilde warmtepompen bij het vervangen van de cv-ketels vanaf 2026 verplichten, maar het beoogde nieuwe kabinet van PVV, VVD, NSC en BBB heeft die verplichting in het hoofdlijnenakkoord geschrapt. ‘Er komen geen verplichte labelsprongen voor koopwoningen en de verplichting om vanaf 2026, bij het vervangen van de verwarmingsketel, een warmtepomp te moeten installeren, wordt geschrapt.’ De voorbereidingen voor het verplichten van de warmtepomp zijn inmiddels stopgezet.

Hoe maak je een bestaande verwarmingsinstallatie hybride?

De meeste woningen en gebouwen in ons land verwarmen we met een aardgasgestookte cv-ketel. Door een elektrische lucht/water-warmtepomp naast die cv-ketel te installeren, heb je twee toestellen die warmte kunnen leveren. De warmtepomp haalt zijn warmte uit de buitenlucht en doet dit met een hoog rendement van ongeveer 500%. Dit rendement wordt lager zodra de buitentemperatuur onder het vriespunt zakt, of als de warmtepomp grote hoeveelheden warm tapwater moet opwarmen. Daarom is het advies om de warmtepomp in te zetten voor het verwarmen van een huis bij buitentemperaturen boven het vriespunt. Wordt het buiten kouder, dan schakelt vanzelf de gasgestookte hr-ketel in, omdat dan het rendement van de ketel veel hoger ligt. Ook voor het opwarmen van tapwater (voor douche, bad en keuken) functioneert de ketel met een hoger rendement dan de warmtepomp.

Wat is nodig voor een hybride installatie? 

Naast de gasgestookte hr-ketel wordt een warmtepompsysteem geïnstalleerd. In de meest gevallen is dit een lucht/water-warmtepomp. Dit wil zeggen dat er een buitenunit wordt geplaatst die energie (warmte) uit de buitenlucht haalt via compressortechnologie (een lucht/water-warmtepomp werkt als een omgekeerde koelkast). Die energie in de vorm van warmte wordt via een leiding naar een binnenunit getransporteerd. Deze binnenunit draagt de warmte over op het afgiftesysteem van de centrale verwarming; feitelijk op dezelfde wijze waarop ook de cv-ketel warmte overdraagt op het afgiftesysteem (radiatoren, convectoren, vloerverwarming, of een combinatie daarvan). Naast de buitenunit, de binnenunit en de leiding tussen deze delen van de warmtepomp, is er ook een regeling nodig. Deze zorgt dat de warmtepomp en de cv-ketel op de juiste momenten worden ingeschakeld. 

Is een hybride warmtepomp geschikt voor elk huis? 

In principe kun je in bijna elke woning de verwarmingsinstallatie hybride maken. Maar het hangt van het huis en de gebruiksituatie af, welke duurzame warmteoplossing het meest geschikt is. Het meest voor de hand liggen bestaande eengezinswoningen of vrijstaande woningen met een gasgestookte cv-ketel. Bij die woningen is er voldoende ruimte om de warmtepomp te plaatsen. Ook is het gasverbruik in dit type woningen dusdanig hoog dat het toevoegen van een warmtepomp tot een forse reductie van het verbruik zal leiden. Daarmee is ook de terugverdientijd van een hybride installatie zeer acceptabel. In kleine woningen, zoals appartementen en flats, ontbreekt vaak de ruimte om het buitendeel van de warmtepomp op een zorgvuldige manier te plaatsen. Ook is het gasverbruik in kleine woningen beperkter, en daarmee ook de potentiële besparing, waardoor de terugverdientijd langer wordt. 

Het is belangrijk dat u zich goed laat voorlichten door een erkende installateur over wat de beste oplossing is voor uw woning. Een voordeel van de hybride warmtepomp is in ieder geval dat deze ook goed werkt bij matig geïsoleerde huizen. En hoe beter uw huis geïsoleerd is, hoe efficiënter de installatie werkt. Daarom is het ook goed om te kijken of u uw woning nóg beter kunt isoleren. Op Milieu Centraal kunt u checken of uw huis klaar is voor een hybride warmtepomp: Warmtepomp check.

Naast de woningen met een gasgestookte cv-ketel kunnen ook de woningen met een aansluiting op een warmtenet hybride worden gemaakt. Een warmtepomp kan ook prima samenwerken met een aansluiting op bijvoorbeeld stadsverwarming. In dat geval neemt de warmte-afname van het collectieve stadsnet fors af omdat de centrale verwarming vrijwel het hele jaar door de warmtepomp wordt gevoed. De collectieve warmtelevering wordt alleen nog gebruikt voor de hele koude dagen en voor het opwarmen van tapwater. 

Wat is het voordeel van een hybride warmtepomp ten opzichte van ‘all electric’?

In de nieuwbouw worden woningen bijna altijd ‘all electric’ uitgevoerd. Dit betekent dat woningen geen gasaansluiting meer krijgen. Een elektrische warmtepomp met de buitenlucht of de bodem als warmtebron, zorgt dan voor de verwarming van de woning en voor het opwarmen van het tapwater. In nieuwe woningen is dit systeem goed toepasbaar omdat deze huizen daar volledig voor ontworpen zijn. Ze zijn zeer sterk geïsoleerd, zodat ze weinig warmte verliezen waardoor ze ook in de winter maar in beperkte mate verwarming nodig hebben. Vrijwel altijd is er een grote boiler voor tapwater dat door de warmtepomp op temperatuur wordt gehouden. Ook hebben die woningen vaak zonnepanelen voor eigen elektriciteitsopwekking en/of een zonneboiler voor het duurzaam opwarmen van tapwater. Bovendien hebben deze nieuwbouwwoningen geavanceerde ventilatiesystemen met warmteterugwinning. Omdat ze zo sterk zijn geïsoleerd, is een geavanceerd ventilatiesysteem een absolute randvoorwaarde. 

Wilt u van een bestaande woning ook een ‘all electric’ woning maken, dan moet u de woning zodanig verbouwen dat de bouwkundige kwaliteit nagenoeg gelijk is aan een nieuwbouwwoning. Allereerst moet u de bestaande woning zeer goed en ingrijpend isoleren. Vervolgens moet u een centrale verwarming aanleggen of zodanig aanpassen dat deze met lage temperaturen (maximaal 55 graden) de woning kan verwarmen. Een warmtepomp kan, in tegenstelling tot een gasgestookte ketel, geen hogere afgiftetemperaturen leveren. En omdat je de woning heel luchtdicht maakt, moet je in de bestaande woning ook een geavanceerd ventilatiesysteem met warmteterugwinning installeren. Vaak is dit ingrijpend omdat zo’n ventilatiesysteem met forse luchtkanalen (vaak moeilijk weg te werken in een bestaande woning) en een redelijk grote ventilatie-unit werkt. Het upgraden van een bestaande woning naar een woning die u comfortabel via een all electric warmtepompsysteem kunt verwarmen vergt een investering van minimaal 50.000 tot vaak wel 70.000 euro of meer. Door een hybride verwarmingssysteem te installeren, in plaats van op all electric over te stappen, kunt u zonder (ingrijpende) verbouwing toch al meteen circa 70% van uw gasverbruik verminderen. U bent niet van ‘gas los’, zoals met een all electric verwarmingssysteem, maar u kunt wel zeer kosteneffectief een hele grote verduurzamingsstap zetten en dus de uitstoot van CO2 reduceren. 

Wat is de besparing met een hybride warmtepomp? 

Ervan uitgaande dat de woning nog een goed functionerende hr-ketel heeft, dan vergt de aanschaf en installatie van een warmtepomp, zodat er een hybride systeem ontstaat, een investering van circa 2900 euro. Daar is al wel de subsidie vanaf getrokken, die op dit moment beschikbaar is. In een gemiddelde eengezinswoning zal een hybride verwarmingssysteem het gasverbruik met circa 70% verminderen. Daar tegenover staat wel een hoger elektriciteitsverbruik, omdat de warmtepomp stroom gebruikt. Zet u echter het gestegen elektriciteitsgebruik van de warmtepomp af tegen het uitgespaarde gasverbruik, dan worden de jaarlijkse energiekosten ongeveer gehalveerd. 

Waarom kan de warmtepomp in een hybride systeem het tapwater niet opwarmen?

In theorie zou de warmtepomp tapwater kunnen verwarmen, maar de warmtepomp werkt met het hoogste rendement als hij lagere temperaturen hoeft op te wekken. Wanneer de warmtepomp water voor de centrale verwarming opwarmt van bijvoorbeeld 20 naar 45 graden werkt hij met een rendement van circa 500% (1:5). Dit betekent dat de warmtepomp met 1 kWh elektriciteit 5 kWh warmte oplevert. Vraagt u echter van de warmtepomp om tapwater van 65 of 70 graden op te warmen, dan is het rendement bijvoorbeeld 1:1. In dat geval is het efficiënter om die hoge watertemperatuur met de aanwezige hr-ketel te maken. Deze werkt dan met een veel hoger rendement. Omdat 80 tot 90% van het gasverbruik in een gemiddelde woning wordt gebruikt voor de ruimteverwarming en 10 tot 20% voor het opwarmen van warm tapwater, heeft het installeren van een warmtepomp in een hybride systeem toch veel effect. 

Wat maakt het functioneren van de warmtepomp in de winter inefficiënt?

Zodra het buiten kouder wordt, bevat de buitenlucht minder warmte (minder energie). Omdat een lucht/water-warmtepomp zijn warmte uit de buitenlucht haalt, moet hij veel harder werken om die schaarser wordende energie toch nog uit de buitenlucht te halen. Dit kost meer energie. En als het buiten vriest, dan kan de warmtepomp inwendig ook bevriezen. Om dat te voorkomen bevat de warmtepomp een beveiliging die hem ijsvrij houdt. Dit gebeurt, simpel gezegd, met een elektrisch element dat om de zoveel minuten voor korte tijd wordt aangezet om het toestel te ontdooien. Dit kost energie en maakt ook dat de warmtepomp gedurende korte tijd de woning niet kan verwarmen. Gaat het toestel daarna weer aan om te verwarmen, dan moet hij weer korte tijd extra hard werken om het huis, dat is afgekoeld, op te warmen. Dat maakt verwarmen van een woning met een lucht/water-warmtepomp in de winter minder efficiënt dan met een gasgestookte cv-ketel. 

Waarom zijn hybride verwarmingssystemen ook voordelig voor de BV Nederland?

Niet alleen voor de woningbezitter is een investering in een hybride verwarmingsinstallatie interessant en efficiënt. Ook voor Nederland is het een verstandige verduurzamingsmaatregel. Als we heel veel woningen in korte tijd ‘all electric’, dus van het gas afhalen, dan neemt het elektriciteitsverbruik zeer snel toe. Afgezien van het feit dat we nog lang niet zoveel elektriciteit duurzaam kunnen opwekken (en dus alternatieve centrales zoals gascentrales moeten blijven gebruiken) is ook ons elektriciteitsnet niet geschikt voor zo’n hele sterke toename van het elektriciteitsgebruik. Daarom zijn hybride verwarmingssystemen het beste alternatief voor de BV Nederland. Bijna elke wijk en elke woning in ons land is aangesloten op een fijnmazig gasnet. Het is zonde om dat netwerk in een keer af te danken. Terwijl u met een hybride verwarmingssysteem toch in één keer het fossiele energiegebruik tenminste kunt halveren.

Hoeveel woningen kunnen naar een hybride verwarmingssysteem overstappen en wat bespaart dit?

Van de circa 7,9 miljoen woningen in ons land zijn het voornamelijk de gezinswoningen (rijtjeswoningen, twee-onder-een-kap, vrijstaande huizen) die direct geschikt zijn voor een hybride verwarmingssysteem. Het maakt eigenlijk niet uit in welke periode deze huizen zijn gebouwd. De schatting is dat het om ruim 40% van die 7,9 miljoen woningen gaat die direct geschikt zijn, dus een kleine 3,5 miljoen woningen. Als die 3,5 miljoen woningen daarmee 70% van hun gasverbruik besparen, komt dat neer op een jaarlijkse miljardenbesparing aan kubieke meters gas. 

Wat zijn de belangrijkste voordelen van een hybride verwarmingsinstallatie?

1. Ongeveer 3,5 miljoen woningen zijn meteen klaar om tot hybride te worden omgebouwd 
2. Er is geen ingrijpende verbouwing nodig 
3. Via een investering van ongeveer 3.000 euro kan de woningeigenaar 50% procent van zijn energiekosten reduceren 
4. Het is de meest kosteneffectieve manier om CO2 te reduceren en energie(kosten) te besparen 
5. Gemeentes en netbeheerders ondervinden geen problemen met het elektriciteitsnet 

Zorgt een hybride warmtepomp voor geluidsoverlast? 

De binnenunit van een warmtepomp is geluidloos. De buitenunit maakt, zeker als hij hard moet werken, geluid. Daarom moet de installateur zorgvuldig kijken naar de plek waar hij de buitenunit plaatst. Je kunt de buitenunit tot 30 meter afstand van de binnenunit plaatsen. Dat betekent dat je de unit in een tuin, op een dak of aan een gevel kunt plaatsen. Bovendien, als de buitenunit veel en hard draait, dan is het meestal te koud om buiten in de tuin te zitten. Daarnaast zijn er maatregelen om de geluidproductie te reduceren, zoals geluiddempende bevestigingsappendages of een geluidwerende omkasting. Sinds 2021 gelden nieuwe eisen voor het maximale geluid van warmtepompen met een buitenunit. De eisen staan in het gewijzigde Bouwbesluit. Ze gelden niet alleen voor nieuwbouw, maar ook voor bestaande woningen. De eisen gaan over de hoeveelheid geluid op de erfgrens. Dit mag maximaal 40 dB zijn in de nacht, en 45 dB overdag.

Kan ik met een hybride warmtepomp ook koelen? 

Een lucht/water-warmtepomp kan tot op zekere hoogte ook koelen. Een warmtepomp is in de basis eenzelfde soort toestel als een airco-unit. Alleen, om te kunnen koelen heb je wel een ander afgiftesysteem in de woning nodig. Soms kunt u met een warmtepomp via de vloerverwarming of via convectoren een woning wel passief koelen. Dat betekent dat je warmte uit de woning kunt onttrekken, waardoor de ruimte iets minder warm wordt dan de buitentemperatuur. Maar u kunt via passief koelen de temperatuur nooit met vele graden verlagen. Daarvoor moet de warmtepomp echt als airco kunnen functioneren met een bijbehorend afgiftesysteem. Vaak heb je voor een dergelijke ‘koel-configuratie’ ook een gespecialiseerde installateur nodig. Gebruikt u de warmtepomp ook voor koeling dan stijgt wel het elektriciteitsgebruik, zoals met elk aircosysteem, aanzienlijk.